Achtergrond: Uithofslaan 37 in Den Haag

door Piet van der Valk

Voor bijzondere bouwwerken zonder status bieden we in de rubriek ‘De Westlander en zijn moNUment’ bij hoge uitzondering een inkijkje. Dit keer is dat het zo’n geval. Op de Uithofslaan in Den Haag staat een woning, die al langer onze aandacht trok.
Leo de Gier
En de man die deze woning als droomhuis heeft gebouwd, was de van oorsprong Wateringse Leo de Gier (1930 – 2002), zoon van zijn toen aan het Oosteinde wonende vader Leen de Gier (1897 – 1996) en moeder Johanna Tetteroo (1901 – 1969). Leo wilde banketbakker worden en volgde de opleiding intern, op de als zeer goed aangeschreven vakschool te Wageningen. Na zijn opleiding werkte hij een aantal jaar bij Engelhart banket in het Bezuidenhout te Den Haag. De naam bestaat nog steeds, alleen in de vorm van een roze lunchroom. Leo wilde meer, hij wilde een banketbakkerij voor zichzelf beginnen. En dat viel bijna samen met het moment dat hij Annie Schellekens, leerde kennen in 1954. Aan de Dierenselaan te Den Haag stond hun eerste banketwinkel en Annie is zelfs nu nog enthousiast wanneer de foto’s van de chocolade Paaseieren van toen, op tafel komen.

Hobby’s
Leo was een vakman maar had ook al vroeg een ontembare voorliefde voor paarden, honden en antieke bouwmaterialen. Aan de Zwartendijk te Monster huurde hij een terrein met schuur en had daar een stel paarden lopen. Met het fokken van honden bereikte hij de top in Europa. Tijdens de vele malen dat hij banket in de ‘Citroen deux chevaux bestel’ bezorgde, kwam hij bewust of onbewust langs oude slooppanden in het Bezuindenhout, een bioscoop aan Boekhorststraat, meerdere panden aan de Prinsengracht en dergelijke. Op de weg naar huis gebeurde het dan wel, dat hij van de sloper toestemming kreeg, voor weinig, de voor hem interessante delen mee te nemen. Dat moest soms zelfs met een tractor en aanhanger met rode zakdoek achterop gebeuren. Hij sloeg veel op in zeecontainers, die achter de bakkerij stonden, voor later. Ook ontwikkelde hij toen z’n gevoel voor kunst en verzamelde Chinees porselein uit de Kangxi periode. Het halve huis stond er mee vol, vertelden hun twee dochters Jovanneke en Alice. Jovanneke heeft de voorliefde voor kunst geërfd en Alice trok heel sterk naar de paarden. Maar ook op fraaie schilderijen liet Leo niet alleen z’n oog vallen. Hij moet in die tijd reeds een sterk beeld hebben gehad, hoe hun droomhuis er ongeveer uit kon gaan zien. Het leek er namelijk soms sterk op dat zijn enige levensdoel die fraai ingerichte woning was. En als excuus gebruikte hij z’n hobby’s daarvoor. Met de banketbakkerij ging het voortreffelijk en toen de bekende banketbakkerij en chocolaterie Krul uit Den Haag ermee moest stoppen, konden zij per direct een drietal vakmensen overnemen. Krul, een puur stukje historie, de prachtige lunchroom aan het Noordeinde 44, geheel in Jugendstil waar de chique dames een kopje thee kwamen drinken met een ‘taartje’ erbij. De Haagse bevolking bedacht de alleszeggende slogan ‘geen gelul, gebak van Krul’, want dat waren geen woorden die de geachte clientèle van Krul zelf in de mond zouden nemen. In het liefdeslied van Wim Sonneveld bezong hij de lunchroom van Krul als, ‘de tearoom tango’. Het betekende wel een boost voor Leo’s bedrijf. De winkel aan de Volendamlaan kwam erbij. Ook reisde hij in de weekends, met de hele familie stad en land af, om antiekveilingen en beurzen te bezoeken en daar inkopen te kunnen doen. Ze reden vaak over België en kwamen dan bijvoorbeeld weer via Groningen naar huis. Zo was Leo toen al 24/7 aan het controleren, sturen en regelen.

Grond
Rond 1974 kochten Leo en Annie de tuin met hoge schoorsteen en woning aan de Uithofslaan van Willem Duijvestein 1897. Willem was gehuwd met Veronica van der Goes 1896, zij hadden geen kinderen en geen opvolging. Willem was ook een sportman en had de bijnaam Dempsey. Die bijnaam kreeg hij voor zijn gelijkenis met Jack Dempsey, een Amerikaanse zwaargewicht boxer die werkelijk op spectaculaire wijze in 1919 wereldkampioen werd en dat zou blijven tot 1926. Van dat gevecht uit 1919 staan zelfs YouTube filmpjes op internet. Rond 1980 liet Leo op de locatie een aantal units plaatsen, daar zou het gezin 14 jaar in wonen. De afbraak van tuin en woning kostte veel energie en geduld. Maar vroeg ook veel doorzettingsvermogen, om in een tuindersgebied een stuk grond van 20.000 m2 aan de tuinbouwbestemming te kunnen onttrekken. Maar Leo’s tactiek ‘iedere dag een beetje’ heeft zowel bij de buurt als de gemeente kennelijk gewerkt. Het was bekend dat de gemeente Den Haag al langer meer interesse in woningbouw, dan tuinbouw had. Maar gemeente moest dat subtiel spelen, omdat zij met de Westlandse randgemeenten op verschillende dossiers moest dealen. Den Haag werd gesteund door Rijksbeleid van VROM, dat o.a. werd verwoord in de 3de nota ruimtelijke ordening, die rond 1974 uitkwam. Woningnood was toen al een langer bestaand en groot probleem. En ondertussen ontwikkelde Leo zijn prille plannen en stak daar veel tijd in. De stal werd als eerste beetgepakt, want zoals Annie het toen al zei, er waren luxe paarden en die stonden op stal en er waren werkpaarden en die stonden in de banketbakkerij. Brand had de stallen aan de Zwartendijk verwoest en voor de overgebleven paarden moest een oplossing worden gevonden.

De plannen
Het eerste ontwerp voor de nieuwe paardenstallen werd eind 1977 gemaakt door Dick Opstelten uit Oud-Leusden. Medio oktober 1978 was er een vooruit akkoord van de gemeente op dit plan. Uit Hoek van Holland wist Leo zes fraaie paardenboxen te bemachtigen, die tot dan toe dienst hadden gedaan bij de havendienst om daar paarden in quarantaine te kunnen houden. Eindelijk kon een deel van het verzamelde materiaal in een nieuwe ruimte voor de paarden worden omgevormd. Ook zijn broer Cok de Gier realiseerde rond deze tijd een manege aan de Poeldijkseweg, op amper 500 meter afstand. Dit ontwerp was van de schrijver van dit artikel. De woning zelf werd een verhaal van nog langere adem. De oude woning van Duijvestein stond er nog steeds, toen in 1987 de eerste schetsen voor de nieuwe woning, van de hand van M.L. Koopman gepensioneerde architect h.b.o. uit Anna Paulowna, werden getoond. Het duurt tot 12 november 1989 voordat de vergunning voor de bouw van de woning rond was. Dat lijkt zeker met de huidige termijnen niet zo lang maar bedenk wel dat Leo pas tekeningen liet maken toen er een goede kans van slagen was. En in de tussentijd werd bij de gemeente heel wat uur over deze woning gesproken alvorens zij een tekening als bouwaanvraag van Leo accepteerden. De tijd werd mede gebruikt om de vele bakstenen die voor de bouw nodig waren en ook vaak rechtstreeks van de sloopplaats met de vrachtauto naar de Uithofslaan werden vervoerd, ter plaatse schoon te bikken, zomer en winter, steen voor steen.

Bouw van de woning
En hoewel vanaf eind 1989 werd gesloopt en begonnen met het heiwerk en de fundering bleef Leo, de architect en Annie verrassen met soms forse wijzigingen. Het gebeurde vaak dat Leo met de architect naar Lisse of Warmond reed om daar soortgelijke panden te bekijken alvorens een keuze te maken over hoe en wat. Een specifieke aannemer werd niet ingeschakeld, Leo voerde als meewerkend bouwheer het werk zelf uit en regelde voor de verschillende disciplines de hem bekende specialisten op leeftijd. Henk de Jager, van oorsprong meubelmaker, heeft bijna al het timmerwerk voor de woning verricht. Arie voerde het metselwerk uit en werd daarbij geholpen door Leo z’n zwager Jac. Schellekens. Leo werd door de meeste mannen aangesproken met ome Leo en was zelf bijna overal voor inzetbaar. Luciano Chiarot verrichtte de fijne afbouw en tegelwerken in en om de woning. De fraaie gedetailleerdheid en materiaalkeuze waarmee deze woning door alle direct betrokkenen werd gerealiseerd maakt dit pand echt bijzonder. Zo zijn de dubbele deuren van de hal naar de woonkamer imponerend en afkomstig uit een gerechtsgebouw in België. Maar ook de oude kelderdeur uit Kethel, deze werd gedateerd op ca 1650. De Hindelopen kast, de bedstee en de majesteitelijke natuurstenen open schouw in de woonkamer zijn slechts enkele van de opvallende verfraaiingen van het interieur van deze woning. Bijzonder is ook de opkamer, ook wel de herenkamer genoemd, met klassieke open haard. Qua exterieur valt de ovale steen in de straatgevel op. Deze gevel is opgetrokken uit zandkleurige baksteen met daarin een zandstenen ornament geplaatst, met centraal een rood gedeelte waarop de tekst “DE LANDS KROON” valt te lezen. Het is overigens niet bekend waar Leo deze naam precies vandaan heeft. Ook de gevel met de hardstenen stoep, de fraai gedecoreerde voordeur met de bovenliggende dakkapel geven, evenals de achteruitbouw met torendakje, het huis haar charme en 18de-eeuwse sfeer. Een deel van de tuin werd ingericht aan de hand van klassieke voorbeelden als bijvoorbeeld Paleis het Loo. Men treft daar ook o.a. nog een dubbele garage, een prieeltje en een koetshuis aan.

Eind in zicht

Het moet voor Leo en Annie een bijzonder moment zijn geweest, toen zij in 1995, 21 jaar na de aankoop van de grond en na zeven zware bouwjaren, de woning echt konden bewonen. Het genoemde koetshuis werd weer 5 jaar daarna gerealiseerd. Leo lag toen in het ziekenhuis, maar wist voor een paar uur te ontsnappen. In ochtendjas en pantoffels liet hij zich met een taxi, naar de bouwplaats brengen. De mannen zagen vol verbazing hoe ome Leo hun werk toch in de gaten wist te houden, door naast hen op het dak te klimmen. Leo heeft er totaal maar zeven jaar kunnen genieten en overleed in 2002. Annie verkocht recent de woning, het levenswerk van haar man, nadat zij er 21 jaar met ontzettende veel plezier had gewoond. Voor het veilige gevoel van Annie en de kinderen woont zij nu een appartement. De locatie werd begin dit jaar aan een jonger echtpaar met kinderen en paarden verkocht. En hoe we ook naar deze historiserende bouwtrend kijken, het is en blijft een bijzondere woning die alle aandacht verdient en misschien ooit ook wel eens een moNUmentale erkenning.

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met de monumentencommissie van de gemeente Westland.

Bronnen:

• Annie Schellekens en haar dochters Jovanneke en Alice;
• de huidige eigenaren;
• Gemeente Den Haag en Internet.