De burgemeesterswoning van ‘s-Gravenzande
door Piet van der Valk
Op 22 juni 1698 verkoopt juffrouw Alida Margrita de Bruijn, weduwe van de heer Thiberius Matroos, overleden medio januari 1690 en een voormalige wijnhandelaar uit Amsterdam, het pand Langestraat 239 aan Pieter Willemse Buijs, oud-burgemeester van ’s-Gravenzande. Pieter Willemse Buijs of wel Pieter Willemszoon Buijs bleef er tot zijn dood wonen. Zijn enige zoon – en hoe kon hij anders worden genoemd als, Willem Pieterszoon Buijs – verkoopt het pand op 10 juni 1724 aan Lambert Rietvelt en Pieternella van Duijvendijk. Zij hebben er maar kort van kunnen genieten. Pieternella verkocht het, namelijk op 27 april 1929 aan Anthonie van Epenhuijsen. In 1764 is de familie Dingemans er gaan wonen. De moeilijkheid bij het zoeken naar gegevens over de bewoners van deze woning was dat straatnamen en huisnummering in de loop van de tijd zijn gewijzigd. Tot na circa 1910 heette die straat een periode de Heerenstraat. Opvallend want juist in Naaldwijk gebeurde het tegenovergestelde, de Herenstraat daar heette vroeger de Langestraat.
Familie Dingemans
Willem Dingemans geboren in 1737 te Haarlem, kocht het pand op 30 juli 1764 van Jacob van Epenhuijsen, een zoon van Anthonie, waar hij toen f 2.150,- voor betaalde en als omschrijving ‘huis, erve, thuijn, stalling en barg’. Willem kocht op 9 april 1762, eigenlijk ook zijn functie ‘Secretaris van de gemeente ’s-Gravenzande’ voor f. 4.000,- van de Hertog van Brunswijk. Willem was gehuwd met Sara Aperceaux en zij kregen er twaalf kinderen. Hun zoon, Frans Hendrik geboren in 1766, volgende z’n vader op bij de gemeente ’s-Gravenzande. Hij was gehuwd met Jecomina den Dekker en zij kregen vijf dochters en kochten het huis in 1816. Hun oudste dochter, Sara Margaretha Dingemans huwde met Adriaan Johan van Kasteele, die afkomstig was uit Den Haag. Hij was burgemeester van ’s-Gravenzande van 1847 tot 1862. Zij kregen twee zonen, de oudste genoemd naar z’n opa, Frans Hendrik stierf al op 25 jarige leeftijd. De jongste zoon Pieter Reinier geboren op 30 maart 1847, werd op jonge leeftijd ambtenaar en werd op 1 april 1888 benoemd tot gemeentesecretaris van ’s-Gravenzande. Maar hij ambieerde meer en in de lijn van z’n pa werd hij in hetzelfde jaar tot 1902 ook burgemeester van ’s-Gravenzande. En al die tijd van 1764 tot 1917, vier generaties lang bleven de families Dingemans en van de Kasteele er wonen. Tot slot woonde Pieter Reinier Dingemans van de Kasteele, toen zijn moeder kwam te overlijden, alleen met de huishoudster mejuffrouw Wobbina de Vries in het grote en indrukwekkende pand aan Langestraat 239.
Naamswijzigingen van Pieter Reinier
Als eerste wat bij hem opvalt is dat zijn eigen vader aanvankelijk de naam Reinier Pieter in zijn geboorteacte had opgenomen en deze later gewijzigde in Pieter Reinier. Mogelijk had hij de instructies van z’n vrouw niet helemaal goed opgevolgd. En als verantwoordelijke voor de burgerlijke stand was dat in zijn geval niet zo moeilijk om dat achteraf te wijzigen. Maar ook met z’n achternaam gebeurde iets ongebruikelijks. Zijn achternaam ‘Van de Kasteele’ veranderde hijzelf door z’n moeders naam, ervoor te plaatsen. Dus in Dingemans van de Kasteele. De schoonpapa van z’n tante Jacoba Catharina Maria van de Kasteele, Pieter Pama de Kempenaer, had dat ook gedaan en gebruikte de naam van zijn oma, Geertuy Pama. Zij was de dochter van de predikant Petrus (Pieter) Pama uit ’t Woudt, mogelijk dat Pieter Reinier hierdoor geïnspireerd was. Petrus Pama verhuisde overigens naar ’s-Gravenzande en kreeg daar tot 15 november 1722 de functie van tweede predikant. Pieter Reinier kwam op zeventigjarige leeftijd te overlijden, toen hij op 24 mei 1917 een vergadering van het Hoogheemraadschap in Delft zou voorzitten. Als erfgenaam van alle onroerende goederen had hij de afdeling ’s-Gravenzande van de Evangelische Unie aangewezen. Een deel van de inboedel werd deels richting familie, huishoudster en goede kennissen gedaan, de rest werd openbaar geveild door Notaris P.W. Bouman. Maarten van Rijn, geboren in 1901 en directeur van in 1855 opgerichte Handelsvereniging N.V. J. van Rijn & zoon uit ’s-Gravenzande, trouwde op 8 mei 1930 met Anna Catharina Hoffmeijer uit Arnhem en zij gaan het pand dat tot 1997 eigendom blijft van de Vereniging Evangelische Unie, dan bewonen.
Het pand
Begin 1930, toen bekend was dat Maarten en Anna er gingen wonen, werd de woning wat gemoderniseerd door onder andere de aanleg van centrale verwarming en een badkamer. De indrukwekkende woning is waarschijnlijk ontstaan uit het samenvoegen van meerdere woningen op deze plek aan de Langstraat. Een mogelijke conclusie naar aanleiding van archeologisch onderzoek door de historische werkgroep Oud ’s-Gravenzande na 1997. Toen werden Gerard van der Sar & Karin van den Berg voor het middendeel en Rob Jansen & Wendy van Nieuwkerk voor het rechter huis, de nieuwe eigenaren. En beetje bij beetje knapte zij dat zelf op. Op beide voordeurposten siert inmiddels het schildje, dat behoort bij de Westlandse Gemeentemonumenten. De voorgevel is waarschijnlijk in de achttiende eeuw als stucwerk tegen het toenmalige metselwerk gesmeerd. Het gaf een strak lijnenspel van horizontale banden en een bijna symmetrisch ritme van de plaats van de ramen en de voordeuren, zowel qua afmeting als qua vorm. De gebruikers hebben nu ieder hun eigen kleur op deze gevel, het linker pand mist de horizontale band en de kozijnen zijn helaas verlaagd. De beschreven voorgevel en het interieur geven gelukkig nog een hele fraaie en smaakvolle indruk van deze voormalige burgemeesterswoning. De rustige achtertuin, de erkerkamer naast de authentieke keuken en de vele details onderschrijven die indruk dat het een bijzondere woning moet zijn geweest en gelukkig nog steeds is. De beschilderingen op de wanden van de ruime entreehal, de monumentale trap naar de bovenverdieping. En ook de nog steeds aanwezige originele plafonds, schouwen, verdere wandafwerkingen en de speciale voorhangen voor de deur van de hal naar de woonkamer en achterkamer om tocht te voorkomen, tonen dat de huidige bewoners van dit pand, er met groot respect mee om zijn gegaan.
