W33 Tien werkmanswoningen
De vijf huizen langs de Noordweg werden gebouwd rond 1912 en de vijf huizen haaks op de Noordweg omstreeks 1914. Ze behoren daarmee tot de oudste woningen aan de Noordweg.
Locatie
Enkele eeuwen voor Christus brak het zeewater door de oeverwal van de Maas. Hierbij ontstonden watergeulen die onderhevig waren aan eb en vloed. Een van die watergeulen was de Gantel, waarvan het restant nog terug te vinden is bij Monster en Poeldijk. De weg die op de noordelijke oeverwal van de Gantel bij Wateringen liep, is terug te vinden op de kaart van Kruikius (1712) als de Lange Noort Wegh. In later jaren werd dit Lange Noordweg en pas rond 1933 werd de naam veranderd in Noordweg, de huidige naam. Op de foto zien we de Lange Noordweg als zandpad (vóór 1911).
Woningwet
Begin 1900 was er net als nu een woningprobleem. Veel arbeiders woonden met grote gezinnen in veel te kleine vochtige en donkere huisjes, waardoor die gezinnen met gezondheidsklachten kampten. De overheid vaardigde in 1901 een nieuwe woningwet uit om arbeiders fatsoenlijke huisvesting te bieden. Vanaf 1903 kwam er een bouwverordening en werd er voor nieuw- en verbouw van een huis een bouwvergunning vereist.
In het Westland werd in 1901 een gezondheidscommissie ingesteld. Wateringen telde toen zo’n 1.900 inwoners. De gemeente stelde een lijst op van 279 kleine woningen, waar zo’n 1.150 personen woonden. De meeste huisjes hadden slechts één kamer met een zolder die diende als slaapkamer voor de kinderen; slechts een op de drie woningen had een keuken. Ruim 200 woningen werden gecontroleerd en huiseigenaren moesten in de meeste woningen verbeteringen aanbrengen. Een aantal werd onbewoonbaar verklaard. Toen was er nog geen
Wateringse woningbouwvereniging; die bouwde zijn eerste woningen pas in 1916.
Na 1903 werd aan particulieren de ruimte geboden om een bouwplan in te dienen voor arbeiderswoningen buiten de dorpskern. En zo werd het mogelijk om aan de Lange Noordweg een tiental werkmanswoningen met werkplaats te bouwen.
Werkmanswoningen
De tien huizen zijn in twee fasen gebouwd. De vijf huizen langs de Noordweg werden gebouwd rond 1912 en de vijf huizen haaks op de Noordweg omstreeks 1914. Ze behoren daarmee tot de oudste woningen aan de Noordweg. Alle woningen werden gebouwd in opdracht van de tuinder Marinus van den Bergh jr. die ze ging verhuren. Er woonden in de beginjaren voornamelijk arbeiders, grotendeels werkzaam in de bouw en in de glastuinbouw. Een gezin met acht tot tien kinderen, wonend op 70-80m2, was in die begintijd geen uitzondering.
Omgeving
De afgelopen 40 jaar hebben de bewoners van de huizen de verandering van land- en tuinbouwgebied naar woongebied zeer bewust meegemaakt. Dit is goed te zien op bijgaande foto’s. De gele cirkels markeren de tien werkmanswoningen.
Een artist-impression van de huizen zoals die er meteen na de bouw uitzagen.
Achtergrondartikelen
Over deze woningen is een boek geschreven door Mario Walzberg. Daarin wordt niet alleen de geschiedenis van de tien huizen beschreven, maar ook van veel bewoners daarvan. Het boek is verkrijgbaar bij de Historische Vereniging Wateringen-Kwintsheul via info@hvwk.nl.
